Grotowice to nie tylko dzielnica przemysłowa

 

Początki Grotowic datuje się na rok 1770, kiedy na mocy edyktu króla Prus Fryderyka II, na potrzeby gospodarki leśnej, ustanowiono osadę Graevenorth. Pomiędzy Groszowicami a Przyworami w latach 1771/72 powstało osiedle 20 jednakowych domów, składających się z 1 izby/kuchni, 2 pokoi i obory/stajni. Sfinansował je ówczesny król. W kwietniu 1772 roku przybyło do nich 20 rodzin wyznania ewangelickiego – 80 osób, głównie z Frankonii, Hesji i Wirtembergii. Opiekę nad nimi sprawował nadleśniczy Burich. Wśród pierwszych mieszkańców Grotowic dominowali cieśle, stolarze i pracownicy leśni. Każda z rodzin otrzymała 2 krowy, 2 konie lub 2 woły oraz po 2 talary na głowę. Po dwóch latach osadnicy otrzymali na własność ziemię, 17 morgów (ok. 4,5 ha) – 12 morgów ziemi ornej, 4 morgi łąki i 1 morgę ogródka przydomowego. Ponadto zostali zwolnieni z obciążeń podatkowych na 8 lat.

 

 

Hrabiowska miejscowość  albo… Drewnołty
Nazwa Graevenorth pochodzi od nazwiska Graeve, leśniczego nadzorującego okoliczne lasy lub pruskiego urzędnika związanego w jakiś sposób z ówczesnymi Grotowicami. W XIX wieku kolonię zaczęto nazywać Gräfenort – hrabiowska miejscowość. Nazwa związana jest z ukutą przez mieszkańców legendą o grafie, który w niedzielę miał bezprawnie polować i przy powrocie do swojego zamku nie umiał go odnaleźć. Zamek przepadł wraz z żoną i dziećmi, a graf z rozpaczy zamieszkał właśnie w tym miejscu. Obecna nazwa funkcjonuje od 1947 roku. Jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku było słychać, szczególnie w pobliskich Groszowicach, Drewnołty.

 

Okół, który nie przetrwał
Równocześnie z powstającymi Grotowicami, bliżej Odry (obecnie ulica Odrzańska) funkcjonowało siedlisko Okół. Zamieszkałe przez kilka katolickich rodzin związanych z pobliskimi Groszowicami jest najstarszym miejscem Grotowic. Osada zniknęła po powodzi w 1903 roku, kiedy została zalana, a mieszkańcy przenieśli się do ówczesnych Grotowic. Zostały tylko trzy gospodarstwa na wzniesieniu. Obecnie w tej lokalizacji znajduje się jedno domostwo.

 

Repatrianci z Kozowej
Przed wojną w Grotowicach działało kilka sklepów, piekarnia, wiatrak (aktualnie w Muzeum Wsi Opolskiej) oraz młyn wodny (obecnie jest tam łowisko „Pod Dębami”). Istniały dwie szkoły, tzw. stara i nowa. „Nowa” nie przetrwała rozbudowy ZACh „Metalchem”, wyburzono ją wraz z budową bocznicy kolejowej prowadzącej na teren przemysłowy. Przetrwał charakterystyczny czerwony budynek „starej” szkoły. Stoi przy wiadukcie, obecnie znajdują się tam prywatne mieszkania. Z istniejących ówcześnie sklepów i gospód swoją funkcję zachował budynek obecnej restauracji „Pod Złotą Koroną”. Przed wojną była tam gospoda pod „Trzema Lipami”. Zachował się również kościół wybudowany w 1909 roku. Przełom i wstrząs dla przedwojennych mieszkańców Grotowic to rok 1945. W styczniu mieszkańców o niemieckich korzeniach wysiedlono do Niemiec, a ich miejsce zajęli polscy repatriowani z miasteczka w obwodzie tarnopolskim –Kozowej.

 

 

Kolejny rozdział w historii Grotowic to budowa Zakładów Aparatury Chemicznej „Metalchem” w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. Wraz z budową zakładu przybyło Polaków z różnych stron kraju. Założenia planistyczne były pełne rozmachu. Wraz z budową części przemysłowej Grotowic planowano wybudować szkołę, przychodnie lekarskie, sklepy, miejsca rekreacji łącznie z basenem. Udało się zrealizować dwa osiedla mieszkaniowe, przedszkole, przychodnię i kilka sklepów... Przemiany społeczno-polityczne lat 90. ubiegłego wieku odcisnęły piętno na dzielnicy, rozwój zakładu i okolicy został zahamowany. Dziś nie ma śladu po wysokim budynku tzw. Blue Tower, po „łamańcu” i „Berlinie”.

 

… i ruszył
Obecnie część przemysłowa Grotowic znów przeżywa renesans i jest jedną z najprężniej rozwijających się dzielnic. Na tym terenie działa Park Przemysłowy Metalchem, skupiający firmy związane z Metalchemem. Firmy zapewniają ponad 3 tysiące miejsc pracy. To przemysłowa wizytówka miasta na arenie krajowej i międzynarodowej, realizująca usługi zaawansowane technologicznie i logistycznie.

 

Nie tylko przemysł!
Dla mieszkańców dzielnicy najważniejsze jest, aby walczyć ze stereotypem dzielnicy przemysłowej. - W Grotowicach z 400 ha powierzchni dzielnicy tylko czwarta część jest przemysłowa. Są za to dwa osiedla - Metalchem I oraz Metalchem II oraz wciąż rozwijająca się zabudowa jednorodzinna. Dzielnicy przybywa mieszkańców ze względu na bliskość miejsc pracy oraz ciszę i spokój w części mieszkaniowej, która sąsiaduje z rozległymi połaciami lasu.

 

 

Opracowała Anna Kusakiewicz-Dawid

Fotografie pochodzą z Albumu “250-lecie Grotowic. Historia Grotowic i Metalchemu zdjęciami mieszkańców pisana” wydanego w 2022 roku.